Ambachten zijn hip. Veel hoogopgeleide middenklassers willen opnieuw met hun handen werken. Al jaren publieksfavoriet: pottenbakken. Maar wat kost dat eigenlijk, zelf een servies maken aan de draaischijf?

Cursus
U dacht dat het moeilijk was om tickets voor Tomorrowland te kopen? Probeer maar eens binnen te geraken bij een cursus pottendraaien. De ateliers kunnen de vraag amper bijhouden. Wie potten wil leren bakken, moet geduld hebben, getuigt Françoise Busin, al 30 jaar keramiste en al 22 jaar lesgeefster in Waarschoot (Keramika). ‘In een poging de vraag bij te benen, opende ik in 2014 een groter atelier. Maar zelfs met de extra wekelijkse lessen is alles meteen volzet.’
Ook wie een plekje wil aan de draaischijven van Caro-K, het atelier van Caroline Kesteleyn in Sint-Amandsberg, of een beginnerscursus wil volgen in het jonge Brugse Kafé Keramiek van Mieke Ver Eecke, moet genoegen nemen met een wachtlijst. ‘Pottenbakken vraagt echt focus, anders loopt het mis’, zegt Kesteleyn. ‘Precies omdat je alle andere beslommeringen moet loslaten, werkt het heel rustgevend. Daarom is het zo populair.’
Als beginner leert u in één trimester de basis: klei kneden, een cilindervorm draaien en vervolgens de eerste kommetjes en bekers. U leert ook stukken ‘afdraaien’: de voet afwerken en overtollige klei weghalen. De lessenreeks wordt afgesloten met glazuren en na afloop gaat u naar huis met zo’n 15 kommetjes of bekers. ‘Om borden of andere grote stukken te maken, moet je meer klei kunnen centreren op de schijf’, zegt Busin. ‘Dat vraagt meestal wat meer ervaring.’
Voor een (beginners)cursus van 10 à 12 wekelijkse lessen betaalt u gemiddeld 390 euro. Sommige ateliers rekenen daarnaast beperkte extra kosten aan voor de bak, de klei of het glazuur (ca. 20 euro). Een heel jaar les volgen (3 trimesters) kost gemiddeld 886 euro.

Eigen draaischijf & oven
In principe weet u na één lessenreeks genoeg om thuis te starten. ‘We zien dat veel cursisten een eigen draaischijf aankopen, maar meestal pas na zes maanden à 1 jaar’, zegt zowel Busin als Kesteleyn. ‘Ook dan blijven ze naar de lessen komen om hun techniek te verfijnen.’
Philip Vermeersch, zaakvoerder van Creakor, verkoopt in Kortemark benodigdheden voor keramisten. ‘Een degelijke draaischijf voor beginnende keramisten, bijvoorbeeld van het merk Shimpo, kost zo’n 1.090 euro.’
Na het draaien moeten de potten natuurlijk gebakken worden. ‘Gebruiksgoederen moeten twee keer gebakken worden’, legt Vermeersch uit. ‘Een biscuitbak op ca. 1.000 graden en een glazuurbak op ca. 1.200 graden. Die hoge temperaturen zijn nodig om de scherf waterdicht te maken.’
Maar tegen die taak is uw keukenoven niet opgewassen. ‘Wie een keramiekoven aanschaft, moet zich eerst goed informeren over zijn elektriciteitsaansluiting, anders riskeer je de koelkast te moeten uitzetten bij elke bakbeurt. Dat is niet de bedoeling’, benadrukt Vermeersch.
Zaken die u moet checken: hoeveel ampère komt er binnen? Is er een driefasige of een mono-aansluiting? Reken voor een kleine oven van 60 liter op minimaal 2.500 euro. Per bakbeurt slorpt zo’n oven ongeveer 7,50 euro aan energie.

Grondstoffen + gereedschap
Geen potten zonder klei. Voor een ‘brood’ van 10 kg betaalt u ca. 8 euro. Goed nieuws: zolang de klei niet gebakken is, kan u die hergebruiken. Maar wie regelmatig achter de draaischijf kruipt, draait er toch snel zes broden per jaar door. Gebruiksgoed als borden, kommen en kopjes moet u glazuren om ze waterdicht te maken. De meeste ateliers maken hun eigen (dompel)glazuur, meteen de goedkoopste optie. ‘Maar dat vraagt wel wat kennis van chemie’, waarschuwt Vermeersch. ‘Daarbij moet je voorzichtig zijn met die poeders, die kunnen schadelijk zijn als je ze inademt.’
Beginners werken volgens Vermeersch het beste met kant- en-klaar (kwast)glazuur. Voor 0,5 liter betaalt u gemiddeld 18 euro. Voor een heel servies moet u rekening houden met 150 euro.
Verder op het lijstje: een set gereedschap om uw potten vorm te geven en af te werken: een afdraai-ijzer, spons, snijdraad, mirette, lomer en naald (ca. 15 euro in totaal), emmers, werkplaat en schort.

Open access
Slikt u even bij deze bedragen? Een eigen atelier inrichten is niet evident, besefte ook Mieke Ver Eecke, die met Kafé Keramiek een ‘open access atelier’ lanceerde, geïnspireerd door soortgelijke plekken in Londen en Amsterdam.
‘Leden mogen in ruil voor een vast bedrag maximaal 10 uur per week gebruikmaken van het atelier en alle faciliteiten (draaischijf, oven, glazuur), alleen de klei moeten ze betalen. Ze hebben een vaste plank waar ze hun spullen kunnen achterlaten. Een beetje zoals de fitness, maar dan voor keramiek.’ Voor twee maanden betaalt u 240 euro, een jaar lidmaatschap (10 maanden) kost 980 euro. Caro-K biedt een gelijkaardige formule aan.
Een andere mogelijkheid is zelf investeren in een draaischijf, maar uw creaties vervolgens bakken (en glazuren) op een andere plek. Cursisten van Kesteleyn kunnen bijvoorbeeld hun thuisgemaakte stukken komen glazuren en bakken in het atelier (33 euro per sessie + 10 euro per kilo). Ook Creakor stelt zijn ovens ter beschikking. Daar betaalt u 50 euro om een grote oven (200 l) af te huren voor een baksessie.

Besluit
Een jaar les volgen en zelf een atelier inrichten kost gemiddeld 4.550 euro. Daarna betaalt u jaarlijks ca. 500 euro voor grondstof, glazuur en energie. Te duur? Door gebruik te maken van een open atelier of oventijd te huren, kunt u gevoelig besparen.